Gleder, plikter og ansvar
"Bak trærne ligger det et stille vann, jeg pleier å ta første pause her. Bak vannet ligger det et fjell, et høyt fjell. Jeg blir stående å se på det hver gang. Hvem har sett mest siden sist? Ved fjellet er det en dal, der renner det en elv. Ved enden av elven er det en fjord. Det er dit jeg skal. En fjord farget av isbreer. Her finner jeg ro. I sekken er det god mat og drikke, det er pakket telt og sovepose. Jeg har med venner, de plukker bær til turen. Jeg har med fiskestang, og trekopp til kaffen imorgen tidlig. Eventyret, det starter nå. Og det kan jeg takke allemannsretten for." - Thomas Sagvik
Er du glad i å ferdas i naturen har du kanskje høyrt om allemannsretten, men veit du eigentleg kva det er? Allemannsretten er ein del av vår kulturarv, og den gjev oss rett til å bruke utmarka, uavhengig av grunneigar. Den gjev oss moglegheita til å oppleve naturen, ferdast i skog og mark, telte, plukke bær, fiske, og bruke naturen rundt oss. Vi er heldige som har denne moglegheita, og stadig fleire nyttar seg av dette fellesgode. Men før vi seier god tur, er det litt kunnskap å ta med seg når vi ferdas rundt i vår spennande natur. Her er nokon av dei vanligste problemstillingene, og svar. "Ta hensyn til naturen, privat eiendom og andre turgåere. Ikke gjør skade, og forlat naturen slik du gjerne vil finne den selv."
Kva er forskjell på utmark og innmark?
Utmark omfatta det meste av innsjøar og vatn, strender, myr, skog og fjell i Norge. Innmark er all dyrka jord, som åker, eng, kulturbeite, hage og yngre plantefelt. Innmark er også gardsplass, hustomt og industriareal. Held du god avstand til bebyggelse kan du ferdes på sti og veg, samt gå over fryst eller snødekt mark og eng i perioden 15. oktober til 29. april.
Kva omsyn må eg ta når eg ferdast i utmarka?
Den enklaste måten å ta vare på naturen vår er å følgje dette prinsippet, "forlat naturen slik du gjerne vil finne den selv". Plukk opp søppel, etterlat så lite spor som mogleg, og vis omsyn til natur og dyreliv.
Les meir om ferdsel på Miljødirektoratets nettsider.
Kvar kan ein telte?
Telt må plasserast 150 meter fra bebygde hus og hytter, samt ikkje verke forstyrrande. Telt kan stå oppe i to døgn uten grunneigars samtykke. Ynskjer du og telte lenger, må du få grunneigars samtykke.På høgfjellet eller utanfor bebudde områder gjeld ikkje denne tidsbegrensinga.
Les mer om telting i naturen på Miljødirektoratets nettsider.
Når og kvar kan eg tenne bål?
Du kan tenne bål i perioden 16. september–14. april. Å tenne bål i skog og utmark er forbudt mellom 15. april og 15. september. Ein kan derimot tenne eit bål ved strandkanten om ein ikkje skadar underlaget. Eit bål direkte på eit svaberg kan føre til at berget sprekk opp. Du kan også tenne bål i områder der det openbart ikkje kan medføre brannfare.
- Når du skal samle ved og kvister, sjå først på bakken etter tørre og døde kvist og kvast. Ta omsyn til tred og skog.
- Sjekk vindstyrke, gneistar kan blåse langt.
- Har det vert unormalt varmt, eller lengre periodar utan regn, revurder om du treng bålet. Er det tørt i gras og skog, tar det lett fyr.
- Aldri gå frå open ild
- Ha vatn tilgjengelig for å slukke bålet. Husk å slukke bålet ordentlig.
Ved brann ring brannvesenet på nødnummer 110.
Les meir om å tenne bål på Miljødirektoratets nettsider.
Kva er reglane for bandtvang?
I perioden 1.april til 20.august er det generell bandtvang. Altså, hunden må gå i band. Utanfor dette kan hunden gå utan band, men du skal alltid ha kontroll på hunden. Enkelte områder kan ha utvida bandtvang. Sett deg inn i lokale bestemmingar.
Les meir om bandtvang på Miljødirektoratets nettsider.
Mating av beitande dyr
Ville og beitande dyr skaffar eller får sin eigen mat. Et matpakka di sjølv så du orkar å fortsette turen.
Andre ting å vise omsyn til
Ellers så kan ein plukke bær, sopp og blomster, ri, padle og ro, gå til fots og på ski, fiske i sjøen både fra land og båt. Noko å notere seg bak øyret er at sanking av multer er forbudt i nokre områder i Nordland, Troms og Finnmark. Men multer som etast på staden er lov. Sett deg difor alltid inn i lokale bestemmingar, også når det gjeld fiskeavgift til staten og fiskekort til grunneigar.
Les meir om fiskereglane på Miljødirektoratets nettsider.
Les meir om hausting av naturen på Miljødirektoratets nettsider.
God tur
